Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄Λυκείου, Θεωρητικής Κατεύθυνσης

Χρήσιμο υλικό για τα σχήματα λόγου:

http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/syntaktiko_arx_a_b_c/177_184.pdf

Η διαφορά ανάμεσα στα εκφραστικά μέσα και στα σχήματα λόγου ποια είναι;

Tα σχήματα λόγου είναι μια από τις υποκατηγορίες αυτού που λέμε γενικά "εκφραστικοί τρόποι", "εκφραστικά μέσα".
Τα εκφραστικά μέσα είναι μια γενική κατηγορία με πολλές υποκατηγορίες. 
Τα σχήματα λόγου είναι κάτι πολύ συγκεκριμένο: είναι "παιχνίδια" με τις λέξεις (π.χ. παρομοίωση, μεταφορά, επαναφορά, κλιμακωτό σχήμα, πρωθύστερο σχήμα, υπαλλαγή κ.τ.λ.) Είναι δηλαδή μια υποκατηγορία. 
Εκφραστικό μέσο είναι π.χ. μία οπτική εικόνα, η οποία όμως δεν είναι σχήμα λόγου. Εκφραστικό μέσο μπορεί να θεωρηθεί ακόμη και η περιγραφή, η λυρική γλώσσα ή η στιχομυθία για παράδειγμα, από τη στιγμή που με τον τρόπο αυτό ο συγγραφέας θέλει να εκφράσει κάτι... - Ο δραματικός ενεστώτας δεν είναι σίγουρα σχήμα λόγου. Η αντίφαση, αν δεν είναι λεκτική αντίθεση ή δεν στηρίζεται τόσο στο λόγο, αλλά είναι π.χ. αντίθεση εικόνων ή αντίθεση σε βασικά μοτίβα ή θέματα ενός κειμένου, τότε θεωρείται βασικά εκφραστικό μέσο.
Τα σχήματα λόγου είναι συγκεκριμένα και έχουν καταγραφεί και στο συντακτικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, καθώς γινόταν εκτενής χρήση τους όχι μόνον στους ρητορικούς λόγους, αλλά και σε άλλα γραμματειακά ήδη, ακόμα και στη δραματική ποίηση.