Καλή Χρονιά!

Ευτυχισμένο το 2013!

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ

ΓΡΑΠΤΗ ΤΡΙΩΡΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ:

ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρου Δελμούζου, Παιδεία και Εθνική Μόρφωση (σελ. 237-242 του σχολικού βιβλίου)

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας μια περίληψη της ενότητας 1 και 2 του κειμένου (σελ. 237-238). (100-120 λέξεις)  μονάδες 25).

Β. 1.  Να αναπτύξετε σε 80-100 λέξεις το περιεχόμενο του παρακάτω αποσπάσματος του κειμένου: «Και ακόμα βγαίνει πως δεν μπορή να σταθή, ούτε να νοηθή καν μόρφωση, και πολύ λιγώτερο παιδεία, που να μην έχη εθνικό χρώμα, που να μην είναι εθνική». (σελ. 240, ενότητα 4).   (μονάδες 10).

Β. 2. Ποια είναι η τεχνική παραγραφοποίησης που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην ενότητα 7 και στην ενότητα 8 (σελ. 242)   (μονάδες 5)

Β. 3. Από τις παρακάτω σύνθετες λέξεις (που βρίσκονται στην ενότητα 3, σελ. 238-239) να  δημιουργήσετε νέες παράγωγες, μία από κάθε συνθετικό: ενδοκρατικός, αυθύπαρκτη, αντίφαση, συστηματοποιούσε, συνέπειες. (μονάδες 10).

Β. 4. Να εντοπίσετε δύο τρόπους πειθούς από  αποσπάσματα που θα αναζητήσετε σε ολόκληρο το κείμενο και να εξηγήσετε την λειτουργία τους και τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιούνται.  (μονάδες 10)

Γ. Με αφορμή το κείμενο του Δελμούζου να συντάξετε μια εισήγηση που να απευθύνεται στον υπουργό παιδείας, στην οποία θα εκθέτετε τις απόψεις σας για την αναμόρφωση των σχολικών προγραμμάτων και των σχολικών βιβλίων στο λύκειο. Επικεντρωθείτε στο ζήτημα της ανθρωπιστικής παιδείας και στην θέση που πρέπει να έχει στο σημερινό σχολείο. Εξετάστε τον ρόλο του σχολείου στην διαμόρφωση αξιών όπως η εθνική συνείδηση αλλά και ο σεβασμός στον Άνθρωπο. Μπορείτε να επικαλεστείτε τις εμπειρίες σας από την σχολική σας ζωή και να προτείνετε νέους τρόπους προσέγγισης του ρόλου της μόρφωσης και της παιδείας στην δημόσια εκπαίδευση. Είστε ελεύθεροι να εστιάσετε στα ζητήματα που θεωρείτε πιο σημαντικά. (600 λέξεις)  (μονάδες 40).

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ

ΓΡΑΠΤΗ ΤΡΙΩΡΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ:

Α΄  ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Όνειρο στο κύμα»

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1.      Ο Παπαδιαμάντης[...] προς απελπισίαν των κριτικών και ευφροσύνην των αναγνωστών του, αποτυγχάνει ως (ρεαλιστής) πεζογράφος, όχι γιατί δεν είχε τις οικείες λογοτεχνικές ικανότητες, αλλά γιατί είχε, ως άνθρωπος, το θείο χάρισμα να θεάται τον κόσμο σαν ποιητής και κατόρθωσε, ως δημιουργός, να ενοφθαλμίσει στην (ρεαλιστική και νατουραλιστική!) πεζογραφία του τους τρόπους και τις δυνατότητες της ποίησης….  (σ. 140) […] με μεγαλύτερη ποιητική ένταση και αντίστοιχη υποχώρηση του ρεαλιστικού στοιχείου είναι και το διήγημα «Όνειρο στο κύμα», όπου ο ήρωας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του. (Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού, «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», Η Παλαιότερη Πεζογραφία μας, εκδ. Σοκόλη, 1996, σσ. 114-209: 140,146  (Βιβλίο του Καθηγητή)). Να δώσετε τρία παραδείγματα από το κείμενο με το οποίο να επιβεβαιώνεται η παραπάνω άποψη  (μονάδες 6) και με βάση αυτά να χαρακτηρίσετε το είδος της πεζογραφίας του Παπαδιαμάντη (μονάδες 9).  (μονάδες 15)

2.      Πώς χαρακτηρίζεται το είδος της συγκεκριμένης αφήγησης με βάση την οπτική γωνία από την οποία παρουσιάζονται τα γεγονότα; Να εξηγήσετε την τελευταία φράση του κειμένου: «δια την αντιγραφήν, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης». (μονάδες 20).

3.      Πώς περιγράφεται η Μοσχούλα και με ποιους εκφραστικούς τρόπους προβάλλεται η ομορφιά της; Αιτιολογήστε την απάντησή σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο. Σε τι διαφέρει η Μοσχούλα της μνήμης από την Μοσχούλα του παρόντος; Τι είναι αυτό που κάνει τον Παπαδιαμάντη να διατηρεί την εικόνα της μνήμης και για ποιους λόγους εμμένει στην εικόνα αυτή; (μονάδες 20).

4.      Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα της τελικής ευχής του συγγραφέα «ώ, ας ήμην ακόμη βοσκός εις τα όρη!» και πώς συνδέεται η ευχή αυτή με τη φράση «δια την σωτηρίαν της ψυχής μου ήρκουν τα ολίγα εκείνα κολυβογράμματα»; Ποιες φιλοσοφικές προεκτάσεις παίρνει αυτή η φράση και πώς συνδέεται με την κοσμοθεωρία του Παπαδιαμάντη καθώς και με τις λογοτεχνικές αναφορές του; (μονάδες 25).

5.      Να συσχετίσετε το παρακάτω ποίημα με το «Όνειρο στο κύμα». (μονάδες 20).

Κώστα Καρυωτάκη, Ύπνος

Θα μας δοθεί το χάρισμα και η μοίρα

να πάμε να πεθάνουμε μια νύχτα

στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας;

Γλυκά θα κοιμηθούμε σαν παιδάκια

γλυκά. Kι απάνωθέ μας θε να φεύγουν,

στον ουρανό, τ’ αστέρια και τα εγκόσμια.

Θα μας χαϊδεύει ως όνειρο το κύμα.

Kαι γαλανό σαν κύμα τ’ όνειρό μας

θα μας τραβάει σε χώρες που δεν είναι.

Aγάπες θα ’ναι στα μαλλιά μας οι αύρες,

η ανάσα των φυκιών θα μας μυρώνει,

και κάτου απ’ τα μεγάλα βλέφαρά μας,

χωρίς ναν το γρικούμε, θα γελάμε.

Tα ρόδα θα κινήσουν απ’ τους φράχτες,

και θά ’ρθουν να μας γίνουν προσκεφάλι.

Για να μας κάνουν αρμονία τον ύπνο,

θ’ αφήσουνε τον ύπνο τους αηδόνια.

Γλυκά θα κοιμηθούνε σαν παιδάκια

γλυκά. Kαι τα κορίτσια του χωριού μας,

αγριαπιδιές, θα στέκουνε τριγύρω

και, σκύβοντας, κρυφά θα μας μιλούνε

για τα χρυσά καλύβια, για τον ήλιο

της Kυριακής, για τις ολάσπρες γάστρες,

για τα καλά τα χρόνια μας που πάνε.

Tο χέρι μας κρατώντας η κυρούλα,

κι όπως αργά θα κλείνουμε τα μάτια,

θα μας διηγιέται –ωχρή– σαν παραμύθι

την πίκρα της ζωής. Kαι το φεγγάρι

θα κατεβεί στα πόδια μας λαμπάδα

την ώρα που στερνά θα κοιμηθούμε

στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας.

Γλυκά θα κοιμηθούμε σαν παιδάκια

που όλη τη μέρα εκλάψαν και αποστάσαν.

(από τα Ποιήματα και Πεζά, Ερμής 1972)

http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=261&author_id=17

http://www.snhell.gr/lections/content.asp?id=80&author_id=17&page=anthology

Νεοελληνική Λογοτεχνία Θεωρητικής Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου


Κωνσταντίνος Καβάφης: Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου, 
ποιητού εν Κοµµαγηνή· 595 µ.Χ


Ερωτήσεις ΚΕΕ
http://www.kee.gr/attachments/file/2492.pdf

Χρήσιμοι σύνδεσμοι και θέματα Πανελληνίων

http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=36&cat=1
http://www.kavafis.gr/lections/content.asp?id=229&author_id=

http://users.sch.gr/gpantidou/index.files/Page303.htm
http://users.sch.gr/symfo/sholio/kimena/kavafis_melagholia+iliko.htm
http://tiestiousia.blogspot.gr/2012/07/595.html

http://users.sch.gr/gpantidou/index.files/Page793.htm

http://www.palmosaigaiou.gr/ekpaidefsi/item/1280-%CE%BA-%CE%BA%CE%B1%CE%B2%CE%AC%CF%86%CE%B7%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AC%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%BF%CF%8D-%CE%B5%CE%BD-%CE%BA%CE%BF%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B7%CE%BD%CE%AE%E2%80%A2-595-%CE%BC%CF%87-%CE%B1%CF%80%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%B5%CF%81%CF%89%CF%84%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CE%BA%CE%B5%CE%B5%CE%B3-%CE%BB%CF%85%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE.html

http://eirinipax.wordpress.com/category/%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CE%B3%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%AF%CE%B1-%CE%B9%CE%AC%CF%83%CF%89%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AC%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%BF%CF%85/

http://latistor.blogspot.gr/2012/02/2003.html
http://dimichri65.blogspot.gr/2012/05/2012_25.html
http://sygxrono-karditsa.blogspot.gr/2012/05/2012_25.html

Νίκος Εγγονόπουλος "Η θυσία του ποιητή" 

Στον βυζαντινής τεχνοτροπίας πίνακα (σ.67) του Νίκου Εγγονόπουλου, Η θυσία του ποιητή (1935), είναι εμφανής ο διάλογος με τη Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου∙ χαρακτηριστική είναι η επιγραφή στον πίνακα: «Η θυσία του ποιητή Ιάσονος Κλεάνδρου εν Κομμαγηνή». 

Η θυσία του ποιητή Ιάσωνος Κλεάνδρου εν Κομμαγηνή του Εγγονόπουλου.
.
Οι φίλοι δε των εικαστικών τεχνών ίσως να έχουν δει τον πίνακα του Εγγονόπουλου «Η θυσία του ποιητή Ιάσωνος Κλεάνδρου εν Κομμαγηνή » 1935 που τον εμπνεύστηκε από το παραπάνω ποίημα.
Παραθέτω το σχετικό κείμενο του καθηγητού Νίκου Ζία 
Στο κέντρο, βωμός με μαχαίρι και μπροστά του κριάρι. Αριστερά, ο ποιητής σε στάση και μορφή προφήτη, και δεξιά του δύο νέοι, σαν Απόστολοι, συνομιλούν. Πίσω υψώνονται τριγωνικού σχήματος βουνά και στο άνοιγμά τους φανταστικός τετράγωνος πύργος. Ο αν. καθηγητής Δ. Ράιος, στο βιβλίο του* για το ποίημα του Καβάφη «Μελαγχολία του Ιάσωνος Κλεάνδρου• ποιητού εν Κομμαγηνή• 595 μ.Χ.», συσχετίζει ** εικονογραφικά τον πίνακα του Εγγονόπουλου με τη μεταβυζαντινή παράσταση της θυσίας του Αβραάμ. Δίδει δε στην παράσταση την ερμηνεία που προτείνει ο ίδιος για την ανάγνωση του ποιήματος του Καβάφη, υποστηρίζοντας ότι «ο ποιητής και ζωγράφος Νίκος Εγγονόπουλος... πρέπει να είχε συλλάβει ένα κομμάτι από το κρυμμένο βάθος του κειμένου του αλεξανδρινού ποιητή, καθώς η ζωγραφική σύνθεση συνδυάζει φανερά στοιχεία από την θυσία του Αβραάμ και την "ανανεωτική θυσία του κριαριού" από την Μήδεια με υπαινικτικό συμβολισμό το ξανάνιωμα του Ιάσονα με την ίδια μέθοδο»

http://atheofobos2.blogspot.gr/2008/05/blog-post_25.html

Eγήρασεν ο συγγραφεύς. Eίναι ογδόντα ετών. Eίναι κάπως σαστισμένος από την δόξαν των πεζών του έργων και των ποιημάτων του, και από το γήρας. H πολλή του εσωτερική πεποίθησις και η έγκρισις του κόσμου συντείνουν εις το να αμβλύνουν την κρίσιν του. Aλλά δεν την αμβλύνουν ολοτελώς. Παρατηρεί ότι υπό τον επίσημον θαυμασμόν των πολλών υπάρχει μία ελαφρά ψυχρότης των ολίγων. Tα έργα του δεν θαυμάζονται τόσον υπό τινων εκ των νέων. H σχολή των δεν είναι η σχολή του, και το ύφος των δεν είναι το ύφος του. Σκέπτονται και προ πάντων γράφουν διαφορετικά. O γέρων καλλιτέχνης αναγινώσκει και μελετά ευσυνειδήτως τα έργα των και τα ευρίσκει κατώτερα των ιδικών του, και θεωρεί την νέαν σχολήν υποδεεστέραν, τουλάχιστον όχι ανωτέραν, της ιδικής του. Φρονεί ότι εάν ήθελε θα ηδύνατο να γράψη με τον νέον τούτον τρόπον. Aλλά, βέβαια, όχι αμέσως. Θα εχρειάζετο 8, 10 έτη διά να έμβη εις το πνεύμα του νέου ύφους ― και τώρα πλησιάζει ο καιρός να αποθάνη.      Έρχονται στιγμαί που περιφρονεί τους νεωτερισμούς. Tι σπουδαιότητα έχουν; Ένας μικρός αριθμός νέων που κάπως δεν τον αρέσουν! Aλλά εκατομμύρια όλα τον θαυμάζουν. Aισθάνεται όμως ότι κατασοφιστεύει τον εαυτόν του. Kαι εκείνος ούτω ήρχισεν. Ήτον ένας από καμμία πενηνταριά νέους που έκαμαν νέαν σχολήν, έγραψαν με διαφορετικόν ύφος, και ήλλαξαν την γνώμην των εκατομμυρίων που ετιμούσαν μερικούς προγενεστέρους και μερικούς γέροντας καλλιτέχνας. Oι τελευταίοι διηυκόλυναν πολύ την νίκην του αποθνήσκοντες. Aπό αυτά συμπεραίνει ο γέρων συγγραφεύς ότι είναι μάταιον πράγμα η καλλιτεχνία με τους συρμούς της που αλλάζουν συχνά. Bέβαια και των νέων αυτών το έργον θα ήναι προσωρινόν ως το ιδικόν του ― αλλά τούτο δεν τον παρηγορεί.      Eν τη εξελίξει των σκέψεων και των ρεμβασμών του, παρατηρεί με πικρίαν ότι ο Eνθουσιασμός και η Ποιητικότης εκάστου συγγραφέως μόλις γηράσουν κατά 40 ή 50 έτη αρχίζουν να φαίνονται αλλόκοτα ή γελοία. Ίσως ―είναι μία ελπίς αυτή― παύσουν να ήναι αλλόκοτα ή γελοία όταν γηράσουν 150 ή 200 έτη ― ότε αντί να ήναι démodès θα ήναι αρχαία.      Tον καταλαμβάνει δε και αμφιβολία τις περί της απολύτου ή αφηρημένης αξίας πολλών του κατακρίσεων. Eκείνοι οι συγγραφείς που κατέκρινε όταν ήτον νέος και αντικατέστησεν, ίσως τους κατέκρινε διότι δεν τους εννοούσε ― όχι ένεκα ελλείψεως μεγαλοφυΐας, αλλά διότι πιθανόν η δύναμις της κατανοήσεως διαφθείρεται υπό συγχρόνων περιστάσεων ή μάλλον συρμών. Tο εξωτερικόν της κατακρίσεώς του ωμοίαζε καθ’ όλα με την κατάκρισιν των σημερινών νέων δι’ αυτόν. Δεν ήλλαξε γνώμην ― τουλάχιστον ως διά τα περισσότερα. Tους πλείστους εκ των παλαιών εκείνων καλλιτεχνών κατακρίνει σήμερον ως προ 60 ετών. Aλλ’ αυτό βέβαια δεν είναι μεγάλη απόδειξις ότι η κατάκρισίς του είναι ορθή. Eίναι απόδειξις ότι, ψυχικώς, είναι ο ίδιος νέος της τότε.

(Κ.Π. Καβάφης, Τα πεζά (1882;-1931), Φιλολογική επιμέλεια Mιχάλης Πιερής, Ίκαρος Εκδοτική Εταιρία, 2003)

http://www.kavafis.gr/prose/content.asp?id=328&cat=8

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου

ανθρωπισμός ο [anθropizmós] Ο17 : 1.πνευματικό κίνημα της Aναγέννησης, που βασίστηκε στη μελέτη, στη μίμηση και στη διάδοση των αρχαίων ελληνικών και λατινικών γραμμάτων· ουμανισμός. || (επέκτ.) κάθε νεότερη φιλοσοφική θεωρία που έχει ως αντικείμενο τον άνθρωπο και την πνευματική του εξέλιξη. 2. συμπεριφορά που ταιριάζει σε άνθρωπο προς συνάνθρωπό του και που τη χαρακτηρίζει ο σεβασμός και η αγάπη· ανθρωπιά: Λόγοι ανθρωπισμού επιβάλλουν την υποστήριξη των αδυνάτων. Εκδηλώσεις ανθρωπισμού προς τους πάσχοντες.

[λόγ.: 2: ελνστ. ἀν θρωπισμός `ανθρωπιά΄· 1: σημδ. γερμ. Humanismus ή γαλλ. humanisme]

ουμανισμός ο [umanizmós] Ο17 : ανθρωπισμός.

[λόγ. < γαλλ. human isme < human(iste) = ουμαν(ιστής) -isme = -ισμός]

Ο όρος ουμανιστής ή ανθρωπιστής χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά τον 14ο αιώνα και αναφερόταν σε όσους δίδασκαν τις λεγόμενες ελευθέριες τέχνες (γεωμετρία, γραμματική, ποίηση, ρητορική και ηθική φιλοσοφία). Ο ουμανισμός ενθάρρυνε το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την τέχνη, για την κλασική αρχαιότητα και την ανθρώπινη φύση. Έδινε έμφαση στον λόγο και στην έρευνα και αμφισβητούσε την θεολογική παράδοση που εξύψωνε το θείο και υποβίβαζε καθετί γήινο ως αμαρτωλό και διεφθαρμένο. Οι καλλιτέχνες αναπαριστούσαν το θείο χρησιμοποιώντας ως μοντέλα καθημερινούς ανθρώπους. Πίστευαν στη σημασία της εκπαίδευσης και στην πεποίθηση ότι η τέχνη μπορούσε να κωδικοποιηθεί σε κανόνες που θα εξυπηρετούσαν τους σκοπούς της διδασκαλίας. 

Με τον όρο Αναγεννησιακός Ουμανισμός ("Ουμανισμός" μεταφορά από το νεολατινικό "Humanismus"/"Ανθρωπισμός") αναφερόμαστε στην πνευματική κίνηση που εκδηλώθηκε στη δυτική Ευρώπη, κατά το τέλος του Ύστερου Μεσαίωνα, συγκεκριμένα από το 1400 εώς και το 1650, με την αρχή της περίοδου της Αναγέννησης.

Είναι ρεύμα πνευματικό, που στόχευε στην πολιτιστική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Θεοφοβικού μοντέλου που επικρατούσε ως τότε. Χαρακτηρίζεται από την επιστροφή στην αρχαία κείμενα, ως ένα μοντέλο ζωής, γραφής και σκέψης. Γενικότερα ο όρος Humanitas /Ανθρωπιστής νοείται ως ο πολιτισμός που ολοκληρώνοντας τις φυσικές ιδιότητες του ανθρώπου, τον κάνει άξιο του ονόματός του. Αυτή η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για τα αρχαία κείμενα, και η προσπάθεια εξύψωσης του ανθρώπινου πνεύματος στην κριτική και ορθολογική του διάσταση με επιστροφή στις κλασικές πηγές της Ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας" ξεκίνησε από τη Φλωρεντία και την Νάπολη.

Οι Ανθρωπιστές της Αναγέννησης χαρακτηρίζονται από την βούληση τους να ερευνήσουν αρχαία κείμενα και να αφομοιώσουν τις αξίες του κλασικού κόσμου σε όλα τα επίπεδα, από την τέχνη μέχρι και την μελέτη πρακτικών και φυσικών επιστημών. Στους Ανθρωπιστές της Αναγέννησης επικρατεί η έντονη αίσθηση του ατόμου να κατανοήσει και να αλλάξει τόσο τον εαυτό του όσο και τον κόσμο, αναζητώντας ορθολογικές απαντήσεις και όχι θρησκευτικές. Ως κίνημα αποτελεί την εκβάθυνση ή και την απάντηση που προσέφερε η περίοδος της Αναγέννησης στο ρεύμα του Σχολαστικισμού του Μεσαίωνα.

Ανθρωπιστική Παιδεία

Ψηφιακό Σχολείο: σελίδα 231-233  και 242

http://digitalschool-admin.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL-C130/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AE/lyk_c_C.pdf

Νεοελληνική Λογοτεχνία Κατεύθυνσης Γ΄ Λυκείου

Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Όνειρο στο κύμα

Χρήσιμο υλικό

1. ψηφιακό σχολείο: α. Βιβλίο του καθηγητή
http://digitalschool-admin.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL-C132/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CE%95%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D/LYK_C_THEOR_02_02.pdf

β. Λεξικό Λογοτεχνικών όρων "Ηθογραφία"
http://digitalschool-admin.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL-C132/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%9B%CE%B5%CE%BE%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD%20%CE%8C%CF%81%CF%89%CE%BD/LEXIKO_LOGOTEXNIKWN_ORWN_Part08.pdf

2. Ερωτήσεις του ΚΕΕ
http://www.kee.gr/attachments/file/2504.pdf

3. Θέματα Πανελληνίων Εξετάσεων
http://eirinipax.files.wordpress.com/2010/09/cebbcebfceb3cebfcf84ceb5cf87cebdceafceb1-2006-cf80ceb1cf80ceb1ceb4ceb9ceb1cebcceaccebdcf84ceb7cf82.pdf

4. Αφιέρωμα στον Παπαδιαμάντη από την εφημερίδα "Καθημερινή"
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_100075_16/01/2011_429011

http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/2000/12/24122000.pdf


5. Παράλληλο κείμενο: Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Ο Έρωτας στα χιόνια
http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=448&author_id=33

6. Παράλληλο κείμενο: Γ. Βιζυηνού, Μεταμέλεια

Γ. Βιζυηνός, Μεταμέλεια

Ανάθεμα την πρώτ’ αρχή,
που μ’ είπαν να πιστέψω,
πως δεν μου σώζετ’ η ψυχή,
σαν δεν καλογερέψω!

Απ’ την ζωής την Πασχαλιά
μ’ έκαμαν να ξεπέσω·
ν’ αφήσω μακριά μαλλιά
και ράσο να φορέσω.

Να ζω με το ξερό ψωμί,
με το νερό μονάχα·
για να παιδέψω το κορμί,
και για ν’ αγιάσω τάχα!…

Καλόγεροι, σας προσκυνώ,
και σας φιλώ τα χέρια.
Και σας πετώ τον ουρανό
και τα χρυσά τ’ αστέρια.

Πετώ τον σκούφο στο κελί,
το ράσο στο ντουλάπι·
τον νου μου – μόνο στο φιλί
και μόνο στην αγάπη.

Θωρώ πουλάκια στην αυλή,
που παίζουν ταίρι ταίρι,
και λέγω: νάμουνα πουλί!
Να ήμουν περιστέρι!

Θωρώ κοπέλες που περνούν
να παν στο περιβόλι
κι αυτού που κοντοπροσκυνούν–
με παίρνουν οι Διαβόλοι!…

( από Tο τέλος του παραμυθιού ή η αρχή του ονείρου, Eρμής 2001)

Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Λυκείου (Γ1)

Προετοιμασία για παραγωγή λόγου, χρήσιμο υλικό για συζήτηση.

Η Πειθώ στον Πολιτικό Λόγο. Επίκληση στο συναίσθημα, Επίκληση στο ήθος.
Διερεύνηση, ορισμός εννοιών:
Έθνος, εθνισμός, εθνικισμός, σοβινισμός, φασισμός, ναζισμός, ρατσισμός, πατρίδα, πατριωτισμός, λαϊκισμός, δίκαιος και άδικος λόγος, προπαγάνδα.

Δίκαιος και άδικος λόγος
http://digitalschool-admin.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGL-C130/%CE%94%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BA%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%20%CE%A0%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%84%CE%BF/%CE%92%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF%20%CE%9C%CE%B1%CE%B8%CE%B7%CF%84%CE%AE/lyk_c_C.pdf


Αρχή σοφίας, ονομάτων επίσκεψις:

έθνος το [éθnos] Ο46 : σύνολο ανθρώπων που διακρίνεται και θέλει να διακρίνεται ως τέτοιο με βάση μια μακρόχρονη συνοίκηση στον ίδιο γεωγραφικό χώρο, μια κοινή ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη, μια (υποθετική ή πραγματική) φυλετική ομοιογένεια· (πρβ. εθνότητα, λαός, γένος, φυλή): Γαλλικό / γερμανικό / αμερικανικό ~.Tο ~ των Ελλήνων. H ιστορία / οι παραδόσεις / η γλώσσα / ο πολιτισμός / το παρελθόν / το μέλλον ενός έθνους. Tα ιδεώδη / τα ιδανικά / τα οράματα ενός έθνους. H ελευθερία / η ανεξαρτησία / οι αγώνες ενός έθνους. H πνευματική / η πολιτική ηγεσία του έθνους. Οργανισμός Hνωμένων Εθνών (ΟHΕ).

[λόγ. < αρχ. ἔθνος `κοπάδι, ομάδα ανθρώπων, έθνος΄ (ελνστ. ἔθνη `οι μη Ιουδαίοι (σημ. από τα αραμ.), οι μη Χριστιανοί΄) & σημδ. γαλλ. nation]

εθνισμός ο [eθnizmós] Ο17 : η άποψη που ενθαρρύνει την έκφραση και την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης και παράλληλα αναγνωρίζει και σέβεται τις εθνικές διαφορές· η απόλυτη πίστη και αφοσίωση κάποιου στα ιδεώδη του έθνους στο οποίο ανήκει, χωρίς καμία διάθεση περιφρόνησης ή υποτίμησης των ιδεωδών άλλου έθνους· (πρβ. πατριωτισμός, εθνικισμός).

[λόγ. έθν(ος) -ισμός]

εθνικισμός ο [eθnikizmós] Ο17 : 1.η απόλυτη και με πάθος προσήλωση των ατόμων στο έθνος τους, η οποία φτάνει ως την περιφρόνηση και την εχθρότητα προς άλλα έθνη· (πρβ. σοβινισμός): Aκραίος / επιθετικός ~.Φαινόμενα / εκδηλώσεις εθνικισμού. H έξαρση του εθνικισμού στις γειτονικές χώρες απειλεί την ασφάλεια και την ειρήνη της περιοχής. 2. η άποψη που ενθαρρύνει την έκφραση και την καλλιέργεια της εθνικής συνείδησης· η αφοσίωση των ατόμων στο έθνος στο οποίο ανήκουν, χωρίς όμως καμία διάθεση υποτίμησης ή περιφρόνησης άλλου έθνους· εθνισμός, πατριωτισμός. 3. (ιστ.) η πολιτική άποψη και κίνηση, που εκδηλώθηκε κατά το 19ο κυρίως αι. και αναγνώριζε και αποδεχόταν τις εθνικές διαφορές και ιδιομορφίες ως βάση για τη σύσταση και λειτουργία των πολιτικών κοινοτήτων: Στα τέλη του 19ου αι., το κίνημα του εθνικισμού άρχισε να χάνει το φιλελεύθερο και διεθνιστικό του χαρακτήρα, και να γίνεται συντηρητικότερο ακόμη και αντιδραστικό. 

[λόγ. εθνικ(ός) -ισμός μτφρδ. αγγλ. nationalism ή γαλλ. nationalisme]

σοβινισμός ο [sovinizmós] Ο17 : άκρατος εθνικισμός, υπερβολική μέχρι φανατισμού προσήλωση στην ιδέα της πατρίδας, που συνοδεύεται από μίσος και περιφρόνηση για τους άλλους λαούς και που συχνά εκδηλώνεται με επιθετικότητα εναντίον τους.

[λόγ. < γαλλ. chauvinisme < ανθρωπων. N. Chauvin (πρόσωπο σε θεατρικό έργο του 1831 με βάση το όν. ενός απλοϊκά ενθουσιώδους στρατιώτη του Ναπολέοντα) -isme = -ισμός]

φασισμός ο [fasizmós] Ο17 : 1. πολιτικοκοινωνικό σύστημα της άκρας δεξιάς, με έντονα αυταρχικό και εθνικιστικό χαρακτήρα, που καταργεί τον κοινοβουλευτισμό και τη δημοκρατία και βασίζεται στο μονοκομματισμό και στον ολοκληρωτισμό: Ο ~ αιματοκύλησε την Ευρώπη. Δε θα περάσει ο ~! 2. (ιστ.) δικτατορικό καθεστώς που, με αρχηγό το Mουσολίνι, επικράτησε στην Iταλία: Ο ιταλικός ~ κράτησε από το 1922 ως το 1943. 3. χαρα κτηρισμός αυταρχικής ενέργειας, πράξης ή καταπιεστικής, δεσποτικής συμπεριφοράς: Ο κοινωνικός / καθημερινός ~ του άντρα απέναντι στη γυναί κα / των γονιών απέναντι στο παιδί.

[λόγ. < ιταλ. fascismo (-ismo = -ισμός)]

ναζισμός ο [nazizmós] Ο17 : η ιδεολογία του γερμανικού εθνικοσοσιαλισμού και το καθεστώς που δημιούργησε:Aναβίωση του ναζισμού.

[λόγ. < γαλλ. nazisme & γερμ. Nazismus σύντμ. του Na(zional-So)z(ial)ismus `εθνικοσοσιαλισμός΄ (-isme, -ismus= -ισμός)]

ρατσισμός ο [ratsizmós] Ο17 : η αντίληψη εκείνων που πιστεύουν ότι η δική τους φυλή είναι ανώτερη από τις άλλες που η φύση τις έχει καταδικάσει σε κληρονομική κατωτερότητα· (πρβ. φυλετικές διακρίσεις): Ο ~, παρόλο που είναι επιστημονικά αστήρικτος, αποτελεί σημαντικό παράγοντα πολιτικού ανταγωνισμού. H ιδεολογία του ρατσισμού μόνο μίσος και φανατισμό εμπνέει. || Kοινωνικός ~, για ανάλογη αντίληψη και συμπεριφορά σε βάρος κοινωνικών ομάδων που μειονεκτούν ή διαφέρουν.

[λόγ. < ιταλ. razz(ismo) -ισμός]

πατρίδα η [patríδa] Ο26 : 1. η γη των προγόνων, των πατέρων, ο τόπος στον οποίο γεννήθηκε ή από τον οποίο κατάγεται κάποιος: ~ του είναι η Ελλάδα / η Γερμανία / η Aίγυπτος / η Mικρά Aσία. Mητέρα ~. Άφησε την ~του και μετανάστευσε στην Aμερική. Γύρισε πλούσιος στην ~ του. H ιδιαίτερη ~, η περιοχή, η πόλη ή το χωριό όπου γεννήθηκε κάποιος. || (ευχή) καλή ~, καλή επάνοδο στην πατρίδα. || Xαμένες* πατρίδες. 2α.(στενότερα) η περιοχή, η πόλη ή το χωριό όπου γεννήθηκε κάποιος· η ιδιαίτερη πατρίδα: ~ του είναι η Δράμα / η Πάτρα / τα Aμπελάκια / η Kρή τη. β. (ευρύτερα) ο τόπος γέννησης ή καταγωγής μαζί με τα άτομα που τον κατοικούν και με τις παραδόσεις και τις αξίες που τα συνδέουν: Aγω νίστηκε / πέθανε για την ~ του. Yπερασπίστηκε / πρόδωσε την ~ του. Ξένος στην ίδια του την ~. Yπηρετώ την ~. (έκφρ.) ~ / πατρίς, θρησκεία, οικογένεια*. γ. το κράτος, η κρατική οντότητα στην οποία ανήκει κάποιος: Οι Iσραηλινοί / οι Παλαιστίνιοι αγωνίστηκαν για να αποκτήσουν ~. δ. το έθνος: H ~ τιμάει τους ήρωές της. ε. ο τόπος, η χώρα όπου είναι εγκατεστημένος κάποιος, ο τόπος διαμονής: H Γερμανία έγινε η δεύτερη / η καινούρια ~ του. Θετή*~. 3. (οικ.) για πρόσωπο που κατάγεται από την ίδια χώρα, πόλη ή χωριό, συμπατριώτης: Γεια σου, ~. 4. ο τόπος της καταγωγής, της προέλευσης ή της πρώτης εμφάνισης (ζώων, φυτών, ανθρώπινων δημιουργημάτων κτλ.): ~του φοίνικα / του ελέφαντα είναι η Aφρική. ~ της τυπογραφίας είναι η Γερμανία.

[αρχ. πατρίς, αιτ. -ίδα]

πατριωτισμός ο [patriotizmós] Ο17 : η ανιδιοτελής αγάπη για την πατρί δα, η φιλοπατρία: Aγνός / θερμός ~.Πολέμησε / μίλησε με πατριωτισμό.

[λόγ. < γαλλ. patriotisme < patriot(e) = πατριώτ(ης)₂ -isme = -ισμός]

λαϊκισμός ο [laikizmós] Ο17 : ιδεολογία ή στάση που εκφράζεται κυρίως στην πολιτική και στην τέχνη και που χαρακτηρίζεται από υπερβολική και μη αυθεντική λαϊκότητα: H πολιτική της κυβέρνησης / της αντιπολίτευσης κυριαρχείται από φτηνό λαϊκισμό. Ο ~ στην τέχνη πήρε τη μορφή της στείρας και συντηρητικής προσκόλλησης στη μεσαιωνική παράδοση. 

[λόγ. λαϊκ(ός) -ισμός μτφρδ. αγγλ. populism]

προπαγάνδα η [propaγánδa] Ο25α : 1α. η (έντυπη ή προφορική) συστηματική και οργανωμένη προσπάθεια διάδοσης πολιτικών, θρησκευτικών κτλ. ιδεών και απόψεων με σκοπό τον επηρεασμό της συνείδησης της κοινής γνώμης προς συγκεκριμένη κατεύθυνση και με συγκεκριμένους στόχους: Kομμουνιστική / αθεϊστική / ανθελληνική ~. Kάνω / ασκώ ~. H εφημερίδα ήταν το όργανο της προπαγάνδας του κόμματος. β. αυτός που διενεργεί προπαγάνδα: Πράκτορας της αγγλικής προπαγάνδας, της Aγγλίας. 2. μονομερής, στρεβλή, μεροληπτική μετάδοση πληροφοριών με ιδιοτελείς στόχους: Tο δελτίο ειδήσεων κατάντησε κυβερνητική ~.

[λόγ. < γαλλ. propagand(e) -α (ορθογρ. δαν.)]

http://www.greek-language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%B1%CE%B3%CE%AC%CE%BD%CE%B4%CE%B1&dq=

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%B8%CE%BD%CE%BF%CF%82_(%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)

άρθρα επικαιρότητας ως αφόρμηση για την συζήτηση:

http://www.athensvoice.gr/article/city-news-voices/%CF%83%CF%87%CF%8C%CE%BB%CE%B9%CE%B1/%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CF%83%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF-%CF%84%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%89%CF%83%CE%B5-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%B7%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%BF-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%BF%CF%81%CE%AF%CF%84%CF%83%CE%B9

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_16/09/2012_495776

http://www.lifo.gr/mag/features/3479

http://www.athensvoice.gr/the-paper/article/411/%CE%BF-%CE%B5%CF%85%CE%B3%CE%AD%CE%BD%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B7-%CE%B5%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B1%CF%81%CE%AC%CE%B4%CE%B5%CF%82

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ethniko
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.ethniko&id=13650

http://olympia.gr/2011/01/15/%CE%B5%CE%B8%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%83%CE%B7/

και λίγη ποίηση:

Ανδρέα Κάλβου, Ωδή Πρώτη, Φιλόπατρις

στροφή α΄.
        Ω φιλτάτη πατρίς,
    ω θαυμασία νήσος,
    Zάκυνθε· συ μου έδωκας
    την πνοήν, και του Απόλλωνος
                τα χρυσά δώρα!    5

                   β΄.
     Kαι συ τον ύμνον δέξου·
    εχθαίρουσιν οι Αθάνατοι
    την ψυχήν, και βροντάουσιν
    επί τας κεφαλάς
                των αχαρίστων.    10

                   γ΄.
     Ποτέ δεν σε ελησμόνησα,
    ποτέ· ― Kαι η τύχη μ' έρριψε
    μακρά απόσε· με είδε
    το πέμπτον του αιώνος
                εις ξένα έθνη.    15

 κβ΄.

 Eίσαι ευτυχής· και πλέον

    σε λέγω ευτυχεστέραν,
    ότι συ δεν εγνώρισας
    ποτέ την σκληράν μάστιγα
                εχθρών, τυράννων.    110

                   κγ΄.
     Ας μη μου δώση η μοίρα μου
    εις ξένην γην τον τάφον·
    είναι γλυκύς ο θάνατος
    μόνον όταν κοιμώμεθα
                εις την πατρίδα.    115

http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=183&author_id=13

Διονύσιος Σολωμός, Ο Κρητικός

Δεν είν’ φιαμπόλι το γλυκό οπού τ’ αγρίκαα μόνος
στον Ψηλορείτη όπου συχνά μ’ ετράβουνεν ο πόνος, 
κι έβλεπα τ’ άστρο τ’ ουρανού μεσουρανίς να λάμπει
και του γελούσαν τα βουνά, τα πέλαγα κι οι κάμποι· 
κι ετάραζε τα σπλάχνα μου ελευθεριάς ελπίδα
κι εφώναζα: «ω θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα» 
κι άπλωνα κλαίοντας κατ’ αυτή τα χέρια με καμάρι· 
καλή ’ν’ η μαύρη πέτρα της και το ξερό χορτάρι. 

http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=429&author_id=47