ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΒΑΡΒΑΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΗΣ

ΓΡΑΠΤΗ ΤΡΙΩΡΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΟΝΟΜΑ ΜΑΘΗΤΗ:

Α΄  ΚΕΙΜΕΝΟ: Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Όνειρο στο κύμα»

Β΄ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1.      Ο Παπαδιαμάντης[...] προς απελπισίαν των κριτικών και ευφροσύνην των αναγνωστών του, αποτυγχάνει ως (ρεαλιστής) πεζογράφος, όχι γιατί δεν είχε τις οικείες λογοτεχνικές ικανότητες, αλλά γιατί είχε, ως άνθρωπος, το θείο χάρισμα να θεάται τον κόσμο σαν ποιητής και κατόρθωσε, ως δημιουργός, να ενοφθαλμίσει στην (ρεαλιστική και νατουραλιστική!) πεζογραφία του τους τρόπους και τις δυνατότητες της ποίησης….  (σ. 140) […] με μεγαλύτερη ποιητική ένταση και αντίστοιχη υποχώρηση του ρεαλιστικού στοιχείου είναι και το διήγημα «Όνειρο στο κύμα», όπου ο ήρωας αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο την ιστορία του. (Ελένη Πολίτου-Μαρμαρινού, «Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης», Η Παλαιότερη Πεζογραφία μας, εκδ. Σοκόλη, 1996, σσ. 114-209: 140,146  (Βιβλίο του Καθηγητή)). Να δώσετε τρία παραδείγματα από το κείμενο με το οποίο να επιβεβαιώνεται η παραπάνω άποψη  (μονάδες 6) και με βάση αυτά να χαρακτηρίσετε το είδος της πεζογραφίας του Παπαδιαμάντη (μονάδες 9).  (μονάδες 15)

2.      Πώς χαρακτηρίζεται το είδος της συγκεκριμένης αφήγησης με βάση την οπτική γωνία από την οποία παρουσιάζονται τα γεγονότα; Να εξηγήσετε την τελευταία φράση του κειμένου: «δια την αντιγραφήν, Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης». (μονάδες 20).

3.      Πώς περιγράφεται η Μοσχούλα και με ποιους εκφραστικούς τρόπους προβάλλεται η ομορφιά της; Αιτιολογήστε την απάντησή σας με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο. Σε τι διαφέρει η Μοσχούλα της μνήμης από την Μοσχούλα του παρόντος; Τι είναι αυτό που κάνει τον Παπαδιαμάντη να διατηρεί την εικόνα της μνήμης και για ποιους λόγους εμμένει στην εικόνα αυτή; (μονάδες 20).

4.      Ποιο είναι το βαθύτερο νόημα της τελικής ευχής του συγγραφέα «ώ, ας ήμην ακόμη βοσκός εις τα όρη!» και πώς συνδέεται η ευχή αυτή με τη φράση «δια την σωτηρίαν της ψυχής μου ήρκουν τα ολίγα εκείνα κολυβογράμματα»; Ποιες φιλοσοφικές προεκτάσεις παίρνει αυτή η φράση και πώς συνδέεται με την κοσμοθεωρία του Παπαδιαμάντη καθώς και με τις λογοτεχνικές αναφορές του; (μονάδες 25).

5.      Να συσχετίσετε το παρακάτω ποίημα με το «Όνειρο στο κύμα». (μονάδες 20).

Κώστα Καρυωτάκη, Ύπνος

Θα μας δοθεί το χάρισμα και η μοίρα

να πάμε να πεθάνουμε μια νύχτα

στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας;

Γλυκά θα κοιμηθούμε σαν παιδάκια

γλυκά. Kι απάνωθέ μας θε να φεύγουν,

στον ουρανό, τ’ αστέρια και τα εγκόσμια.

Θα μας χαϊδεύει ως όνειρο το κύμα.

Kαι γαλανό σαν κύμα τ’ όνειρό μας

θα μας τραβάει σε χώρες που δεν είναι.

Aγάπες θα ’ναι στα μαλλιά μας οι αύρες,

η ανάσα των φυκιών θα μας μυρώνει,

και κάτου απ’ τα μεγάλα βλέφαρά μας,

χωρίς ναν το γρικούμε, θα γελάμε.

Tα ρόδα θα κινήσουν απ’ τους φράχτες,

και θά ’ρθουν να μας γίνουν προσκεφάλι.

Για να μας κάνουν αρμονία τον ύπνο,

θ’ αφήσουνε τον ύπνο τους αηδόνια.

Γλυκά θα κοιμηθούνε σαν παιδάκια

γλυκά. Kαι τα κορίτσια του χωριού μας,

αγριαπιδιές, θα στέκουνε τριγύρω

και, σκύβοντας, κρυφά θα μας μιλούνε

για τα χρυσά καλύβια, για τον ήλιο

της Kυριακής, για τις ολάσπρες γάστρες,

για τα καλά τα χρόνια μας που πάνε.

Tο χέρι μας κρατώντας η κυρούλα,

κι όπως αργά θα κλείνουμε τα μάτια,

θα μας διηγιέται –ωχρή– σαν παραμύθι

την πίκρα της ζωής. Kαι το φεγγάρι

θα κατεβεί στα πόδια μας λαμπάδα

την ώρα που στερνά θα κοιμηθούμε

στο πράσινο ακρογιάλι της πατρίδας.

Γλυκά θα κοιμηθούμε σαν παιδάκια

που όλη τη μέρα εκλάψαν και αποστάσαν.

(από τα Ποιήματα και Πεζά, Ερμής 1972)

http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=261&author_id=17

http://www.snhell.gr/lections/content.asp?id=80&author_id=17&page=anthology